Que significado ten unha falcata gravada no edificio máis simbólico da Citânia de Briteiros?

Unha gravura que representa unha arma , “unha falcata ou espada curva“, moi característica nos castros da Gallaecia da Idade do Ferro, foi descuberta no interior da construción coñecida como “Casa do Conselho”, na Citânia de Briteiros, en Guimarães.

Nun comunicado, a Sociedade Martins Sarmento, entidade que xestiona este espazo arqueolóxico explica que, nun dos bloques de granito que forman o banco corrido ao longo da parede interior desta grande casa circular, foi identificada unha gravura que representa unha falcata. “A gravura em questão passou despercebida ao longo dos anos, por ser praticamente invisível a olho nu, sendo apenas possível observar, nos dias de hoje, com recurso a iluminação artificial”, explica o comunicado.

Tamaño orixinal

A Sociedade Martins Sarmento descarta que se trate dun petróglifo e insiste en que os habitantes do castro gravaron a arma nese edificio simbólico a propósito. De feito, a gravura ten cerca de 40cm, podéndose considerar dentro do que serían as dimensións reais dunha falcata.

As falcatas recollidas nos castros do Noroeste son máis coñecidas como “puñais afalcatados”, no que parece ser unha variante local desta arma, máis curta que a falcata ibérica común. San coñecidos exemplares de puñais afalcatados recollidos nos castros de Baiza (Gaia), Cruito (Baião), Sanfins (Paços de Ferreira), Falperra (Braga), San Julião (Vila Verde), Santa Tegra (Pontevedra) e Saceda (Ourense). Existe, tamén, un exemplar dunha falcata ibérica típica recollida no Castro de Frades (Montalegre).

Caetra dupondio atopada en Lucus Augusti no que se pode ver a falcata

As falcatas e Gallaecia

Segundo esta sociedade, a  dispersión destes achados, que non ocorren no norte de Galicia, onde abundan os tamén característicos “puñais de antenas“, parece confirmar a orixe oriental da falcata, chegando á Península a través do Mediterráneo, estendéndose para norte a súa fabricación e utilización.

Os romanos asociaron as falcatas ao antigo territorio da Gallaecia. De feito figuran nas primeiras moedas romanas acuñadas no noroeste da Península, algunhas das cales foron recollidas na Citânia de Briteiros.

Nun edificio simbólico

A inexistencia de paralelos limita a interpretación desta gravura, aínda que se insira nun contexto moi particular. A “Casa do Conselho” da Citania era unha estrutura circular con 11 metros de diametro localizada na acrópole do poboado. Foi descuberta entre 1891 e 1892, nas campañas de Martins Sarmento, sendo entón interpretada como o local de realización das grandes asembleas, servindo para o efecto o banco de pedra que circuita a parede interior.

Unha gran sala de reunións, que se asocia, para varios autores recentes, ao funcionamento dun consello comunitario ou á realización de banquetes colectivos. A inexistencia de traballos arqueolóxicos recentes na área ocupada por esta construción, posteriores ao restauro realizado en 1956, limitan a datación do edificio que, con todo, se considera anterior ao establecemento da trama urbana do poboado, xenericamente datable do século I antes de Cristo. Vía O Minho