fbpx
Recreación dunha batalla entre suevos e romanos / youtube
Recreación dunha batalla entre suevos e romanos / youtube

Houbo Suevos en Galicia?

Tempo de lectura: 3 min.

Suso Jurjo, técnico de Cultura do concello de Mazaricos

Na actual provincia da Coruña hai ata catro núcleos de poboación que levan o nome de Suevos: en Arteixo, Ames, A Baña e, o que máis nos interesa aquí, na parroquia de Coiro do concello de Mazaricos. Quere isto dicir que nestes lugares se asentou poboación de orixe sueva? Antes de contestar esta pregunta, reconstruiremos minimamente os feitos históricos que inciden sobre o proceso.

A principios do século V a debilidade do Imperio Romano era evidente. Numerosos pobos que ata ese momento foran mantidos a raia polo poder de Roma estaban premendo con forza sobre as fronteiras dun territorio tan vasto coma difícil de defender. Un dos lugares onde esta presión estaba a punto de romper os límites defensivos do Imperio era a Xermania, a actual Alemaña. Unha morea de pobos que os romanos chamaban bárbaros, atravesan a fronteira do río Rin no ano 406 e invaden, saquean e dominan grandes extensións do esmorecente Imperio.

Os suevos eran un destes grupos étnicos que abrindo unha importante brecha nos dominios de Roma, chegaron ata a parte noroccidental da Península Ibérica, a Gallaecia, onde fundaron no ano 409 o primeiro reino da Europa medieval que lograba a independencia do Imperio.

Os investigadores deste período histórico cuantifican este continxente invasor nunhas 50.000 persoas, contando mulleres e nenos. Unha cifra moi baixa se a comparamos coa poboación galaicorromana que por aquelas datas alcanzaría os 700.000 habitantes. Ante a imposibilidade de ocupar todo o territorio de maneira uniforme, deciden situarse naqueles lugares de máis valor estratéxico e económico: as cidades e vilas máis grandes e as zonas fronteirizas. A maior concentración de poboación sueva asentábase na parte máis romanizada e desenvolvida, entre o Miño e o Douro, onde, ademais, estaba situada a capital do reino: Braga. O reino suevo mantívose ata o ano 585, data na que foi derrotado definitivamente por outro pobo xermánico, o GODO ou VISIGODO, que dominaba o resto da Península Ibérica.

Volvendo á nosa pregunta inicial e tendo en conta o que xa dixemos do escaso número de suevos e do seu asentamento prioritario en zonas estratéxicas, o filólogo alemán e especialista en toponimia, Joseph-Maria Piel (1903 – 1992), defende a teoría de que o asentamento de poboación sueva nestes encraves coruñeses non tivo lugar coa chegada deste grupo racial á Gallaecia, senón ao remate do seu reino no ano 585. Sería neste momento cando os novos dominadores da situación, os VISIGODOS, expulsan das zonas máis apetecibles aos derrotados suevos. Con esta situación, algúns dos vencidos buscaron lugares de asentamento máis afastados dos centros de poder e de menor densidade poboacional. Os núcleos anteriormente nomeados entre os que estaría o noso SUEVOS gardarían nos seus topónimos memoria da chegada destes novos veciños a finais do século VI.

Ponte no lugar de Suevos, en Mazaricos

Ponte no lugar de Suevos, en Mazaricos

Toponimía

No Concello de Mazaricos temos outros topónimos que teñen a súa orixe nun etnónimo (nome dun grupo étnico) ou en antropónimos (nomes persoais) de procedencia xermánica e que exemplificarían a relativa presenza de suevos e godos no noso territorio. Dentro do primeiro grupo poderíamos inscribir o nome do lugar de GODÓN que derivaría de GOTO (godo) e que evolucionaría da seguinte maneira: GOTO > GOTONE > GODÓN.

No segundo grupo contamos cun maior número de referencias. En todas elas, partindo do nome propio dun posible posuidor dese espazo xeográfico, atopamos os exemplos e as secuencias evolutivas que enumeramos seguidamente: GRISULFUS > GRISULFI > GOSOLFRE, MUNDINUS > MUNDINI > MUNDÍN, VIMUNDUS > GUIMUNDI > (Vilar) GUEIMONDE, GOISENDUS > GOISENDI > GOSENDE, RECAREDUS > RECAREDI > RECAREA e VERILDI > GüIRILLE > GUIRILLE > GRILLE. O nome do lugar de ATÁN tamén pode estar relacionado co antropónimo xermánico ATTA, aínda que neste caso e debido á concorrencia doutras posibles orixes, deixámolo con interrogante.

Como xa dixemos os suevos eran de orixe xermánica e, polo xeral, tiñan unha altura considerable, a tes clara, o cabelo louro e os ollos azuis. Características que serían moi semellantes ás doutro pobo chegado con bastante anterioridade e procedente, tamén, do centro e norte de Europa: o celta. Podemos rastrexar aínda hoxe estas características na poboación do noso SUEVOS? É posible que nos puidéramos entreter un bo anaco contestando a esta pregunta, mais despois de catorce séculos de mestizaxe sería moi arriscado dar unha resposta firme tendo que transitar por terreos tan brañentos.

No apartado gráfico, ademais do sinal que identifica o lugar de Suevos, ofrézovos unha fermosa imaxe, realizada nos anos noventa polo fotógrafo Antonio Picón Iglesias, da Pontesequelo que atravesa o río Beba ao seu paso polas inmediacións desta aldea da parroquia de Coiro. A ponte se non é de época sueva, que non o é, pola tecnoloxía utilizada, os resultados obtidos e a bucólica e primixenia paraxe na que se atopa, ben podería selo.

Do medio colaborador Quepasanacosta.com

Pode que che interese...