Un grupo de historiadores denuncia as declaracións do PP que negan os crimes franquistas na illa de San Simón
Un grupo formado por doce investigadores e divulgadores sobre a represión franquista denunciou publicamente as declaracións realizadas polo presidente da Xunta, Alfonso Rueda, e o deputado autonómico José Luís Ferro, relativas á negacións de mortes na Illa de San Simón durante o seu uso como cárcere franquista. A través dun manifesto, os asinantes acusan aos responsables políticos de “banalizar a represión” sufrida neste enclave histórico da ría de Vigo e de cuestionar unha “verdade histórica ben documentada”.
O pasado 15 de xaneiro, o deputado José Luís Ferro afirmou no Parlamento galego que “non hai constancia” de mortes na Illa de San Simón, o que xerou unha forte controversia. En resposta, o presidente Rueda recoñeceu a represión sufrida neste lugar, pero asegurou que “o debate sobre as mortes hai que deixalo aos historiadores”. Días despois, Ferro desculpouse mediante un artigo de opinión publicado en varios medios.
Os investigadores que asinaron o manifesto consideran inaceptables estas declaracións e dirixíronse directamente a Rueda para expresar que “a verdade dos feitos non se discute nin se debate”. Entre os asinantes destacan nomes como Xosé Manoel Núñez Seixas, Montse Fajardo e Gonzalo Amoedo, todos eles recoñecidos polos seus estudos sobre a historia da Guerra Civil e a represión franquista.
A represión na Illa de San Simón: un feito acreditado
O manifesto destaca que a illa foi escenario dunha das máis crueis represións franquistas en Galicia. Segundo as investigacións, entre 1936 e 1943 faleceron alí máis de 500 presos debido ás condicións inhumanas, como fame, enfermidades, torturas e traballos forzados. Traballos como os de Gonzalo Amoedo López e Roberto Gil identifican polo menos 482 falecidos, mentres que outras investigacións, como as de Xoán Carlos Abad, elevan a cifra a 517.
Os historiadores subliñan que a Illa de San Simón funcionou tamén como un “corredor da morte”, onde moitos presos eran seleccionados para ser fusilados por pelotóns militares ou asasinados por grupos falanxistas. O 5 de agosto de 1938, por exemplo, un grupo de presos asturianos foi fusilado na propia illa tras ser trasladado desde Camposancos.
No manifesto, os investigadores reclaman que a Illa de San Simón sexa declarada como un lugar de memoria ao abeiro da Lei de Memoria Democrática e que se elabore un plan de usos que respecte a súa condición de ben de interese cultural (BIC). “A illa non pode ser convertida nun parque temático con actividades alleas ao seu valor histórico”, afirman, en referencia á celebración de festivais e outros eventos comerciais.
Propoñen, ademais, que se desenvolva un programa estable de investigación, homenaxe e actividades pedagóxicas para preservar e difundir a memoria histórica das vítimas que pasaron por San Simón, así como que se prohiban actuacións que resulten ofensivas para a súa memoria.
Represión doutras figuras: o caso de Amada García cumpre 87 anos
O contexto de represión franquista en Galicia vai máis aló de San Simón. Casos como o de Amada García, executada no Castelo de San Felipe en Ferrol no ano 1938, ilustran a brutalidade das accións emprendidas polo réxime contra os opositores políticos e sociais.
Amada García, unha moza de 28 anos e militante do Partido Comunista, foi sometida a un consello de guerra cargado de irregularidades, sendo fusilada pouco despois de dar a luz ao seu fillo.
Este caso é lembrado cada 27 de xaneiro, facendo así onte 87 anos, con actos organizados pola Asociación Cultural Memoria Histórica Democrática, evidenciando o alcance da represión, que afectou non só aos homes encarcerados e executados en lugares como San Simón, senón tamén a mulleres e familias enteiras.
