A igrexa de Santo Estevo de Pousada, un templo prerrománico en alerta por deterioro
A igrexa de Santo Estevo de Pousada, situada no concello lugués de Baralla (Lugo), foi incluída na preselección do 7 Most Endangered Programme, iniciativa promovida por Europa Nostra e o European Investment Bank Institute para identificar os monumentos máis ameazados de Europa. É o único enclave seleccionado en España para a edición de 2025, e en abril determinarase se estará entre os sete monumentos que recibirán apoio para a súa conservación.
O templo, de orixe prerrománica, conserva restos arquitectónicos que datan dos séculos VI ao IX, aínda que a súa estrutura actual foi levantada entre os séculos XII e XIII. No seu interior atópanse frescos de 1582, que representan diversas escenas bíblicas e santos, combinando elementos do gótico, flamenco e renacemento italiano.
Interior da igrexa de Santo Estevo de Baralla / Europa Nostra
Unha construción en perigo
A igrexa deixou de usarse como parroquia hai corenta anos e presenta un grave deterioro estrutural. Segundo o informe de Europa Nostra, o edificio presenta danos no tellado que provocan filtracións de auga e afectan á estabilidade da estrutura, ademais dun importante deterioro nos frescos debido á humidade e a acumulación de sales. Ademais, existen pragas de xilófagos e termitas que están afectando á madeira e aos muros.
Por outra banda, a situación desta igrexa tampouco favorece a súa conservación. Atópase nun lugar illado e abandonado, de difícil acceso, o que pode ser un enorme risco de vandalismo e roubo.
A situación levou á Diocese de Lugo a presentar a candidatura de Santo Estevo ao programa de patrimonio ameazado. Actualmente, a entidade está a preparar un proxecto de intervención centrado na reparación do tellado, unha das accións máis urxentes para frear o deterioro.
A igrexa sitúase preto da Vía Künig, unha variante do Camiño Francés a Santiago, recoñecida como Patrimonio da Humanidade pola UNESCO. Esta ruta tiña un gran valor en época romana debido á presenza de minas de ouro en Timalino e formaba parte da Vía Romana XIX.
No pasado, a igrexa foi un punto de referencia para a comunidade de Santo Estevo de Neira, sendo a primeira dunha serie de igrexas con ciclos pictóricos ao longo da ruta. O templo tamén destaca pola súa pila bautismal do século XIII e pola conservación dun dos conxuntos de murais do século XVI mellor preservados da zona.
Acceso á Igrexa de San Estevo de Pousada / Europa Nostra
Un futuro incerto
O Concello de Baralla e a administración autonómica comprometeron a súa colaboración para mellorar o acceso ao lugar, mentres que o apoio de Europa Nostra podería ser clave para garantir a súa conservación. O comité asesor do programa destaca que a restauración da igrexa permitiría integrala no turismo cultural da zona e deter o despoboamento das aldeas próximas.
En abril, coñecerase se Santo Estevo de Pousada figura entre os sete monumentos que recibirán financiamento para a súa recuperación. Mentres tanto, a comunidade local e diversas entidades seguen traballando para evitar a desaparición dun elemento fundamental do patrimonio galego.
Frescos da Igrexa de Santo Estevo de Baralla / Europa Nostra
