O legado de Casares Quiroga na Coruña: cara ao recoñecemento oficial como espazo de memoria
O Concello da Coruña anunciou que solicitará ao Ministerio de Política Territorial e Memoria Democrática a inclusión da Casa Museo Casares Quiroga no inventario de Lugares de Memoria Democrática. Se a proposta sae adiante, este espazo, situado na rúa Panadeiras, converterase no primeiro de Galicia en integrarse neste listado estatal, que busca recoñecer os lugares que xogaron un papel fundamental na historia democrática recente.
O anuncio foi realizado polo concelleiro de Cultura e Turismo, Gonzalo Castro, durante a presentación dunha mesa redonda organizada polo Instituto de Estudos Coruñeses José Cornide. O acto enmárcase na conmemoración do 75 aniversario do falecemento de Santiago Casares Quiroga, unha das figuras políticas máis relevantes da Segunda República.
Segundo informou o Concello, a citada entidade encargase da elaboración dos informes e estudos históricos que sustentarán a solicitude oficial para que a Casa Museo entre na rede de espazos de Memoria Democrática.
Casares Quiroga, un republicano clave na historia
Santiago Casares Quiroga (A Coruña, 1884 – París, 1950) foi unha figura central na política da Segunda República Española. Republicano convencido e próximo a Manuel Azaña, desempeñou diferentes cargos ministeriais ao longo dos anos 30, incluíndo Marina, Gobernación e Obras Públicas. En maio de 1936, poucos meses antes do inicio da Guerra Civil Española, foi nomeado presidente do Consello de Ministros e ministro da Guerra.
A súa etapa á fronte do Goberno quedou marcada polos intentos de conter a crecente tensión política e militar en España. Confiado en que o levantamento militar sería sufocado rapidamente, Casares Quiroga subestimou a conspiración que se estaba a xestar. Cando o golpe de Estado do 18 de xullo de 1936 comezou, negouse a entregar armas ás milicias populares, o que xerou fortes críticas. Finalmente, dimitiu aquela mesma noite, sendo substituído por Diego Martínez Barrio e despois por José Giral.
Da Coruña ao exilio en París
Casares Quiroga non participou activamente no goberno republicano durante a guerra civil e, ao finalizar o conflito, exiliouse en Francia. Pasou os seus últimos anos en París, onde faleceu en 1950. A súa filla, María Casares, converteuse nunha recoñecida actriz de teatro e cine en Francia.
A súa figura foi obxecto de distintas interpretacións ao longo do tempo. Mentres que os seus detractores o sinalaron como un líder indeciso que non soubo reaccionar a tempo fronte á rebelión militar, outros historiadores destacan que foi vítima das circunstancias e das limitacións do goberno republicano naquel momento. A investigadora Pilar Mera Costas subliña que a súa imaxe foi deformada por unha “narrativa confusa e contraditoria” que favoreceu a versión dos seus adversarios políticos.
A Casa Museo Casares Quiroga: un espazo de memoria histórica
A Casa Museo Casares Quiroga, situada no centro da Coruña, é a antiga residencia do político republicano. O edificio, que hoxe pertence ao Concello, acolle unha exposición permanente sobre a súa vida e o contexto político da época.
O seu posible recoñecemento como Lugar de Memoria Democrática permitiría integrala nun circuito estatal de espazos históricos vinculados á defensa da democracia e daría visibilidade ao papel de Casares Quiroga na historia de España.
Este paso supón tamén un avance na recuperación da memoria histórica na Coruña, unha cidade que tivo un papel destacado na República e que sufriu con especial dureza a represión franquista tralo golpe militar de 1936.
Un recoñecemento histórico pendente
A iniciativa do Concello da Coruña insírese nun contexto máis amplo de revalorización da memoria democrática en España. En Galicia, outros espazos, como o Campo da Rata, tamén na cidade herculina, ou o castelo de San Felipe en Ferrol, foron escenarios de represión durante a ditadura franquista, pero ata agora ningún deles foi incluído no inventario estatal de Lugares de Memoria Democrática.
A decisión final dependerá do Ministerio de Política Territorial e Memoria Democrática, que avaliará os informes históricos presentados. De aprobarse, a Casa Museo Casares Quiroga converteríase nun referente estatal para a difusión e o estudo da historia republicana e da memoria democrática en Galicia.
