Sabías que Lugo agocha unha gran necrópole romana baixo a súa estación de autobuses?
A cidade de Lugo, coñecida polo seu excepcional legado romano, agocha baixo a súa actual estación de autobuses un dos seus conxuntos funerarios máis extensos e significativos. Os estudos arqueolóxicos realizados ao longo de máis dun século confirman a existencia dunha necrópole romana que se estende dende a capela de San Roque ata O Vello Cárcere, abarcando unha ampla área utilizada para enterramentos durante varios séculos.
Os primeiros achados documentados remóntanse a 1917 e 1918, cando se acondicionaba a zona para convertela en Campo da Feira. Durante aqueles traballos, identificáronse numerosas sepulturas que foron destruídas sen ser sometidas a unha escavación científica. Décadas despois, novas intervencións sacaron á luz máis evidencias da necrópole, consolidando a hipótese de que se trataba dun cemiterio romano de longa duración, activo desde o século I ata, polo menos, o século V.
A existencia deste xacemento arqueolóxico influíu na planificación urbana da zona. A recente posibilidade de construír un aparcadoiro subterráneo baixo a futura praza pública da estación de autobuses foi reconsiderada debido á presenza documentada da necrópole. Segundo os arqueólogos municipais, calquera intervención que implique remover o subsolo obrigaría a realizar unha escavación arqueolóxica completa, o que podería atrasar as obras e modificar os proxectos urbanísticos. Ante esta situación, as autoridades optaron por alternativas que permitan manter a protección do xacemento.
Estación de autobuses de Lugo / Xunta de Galicia
A evolución funeraria en Lucus Augusti: da incineración á inhumación
A importancia desta necrópole reside non só na súa extensión, senón tamén na súa capacidade para ilustrar a evolución das prácticas funerarias en Lucus Augusti, a antiga cidade romana que deu orixe a Lugo. As escavacións documentaron dúas tipoloxías principais de enterramento. Por unha bandas, as tumbas de incineración, con restos óseos dos falecidos que eran cremados, depositados en urnas funerarias ou directamente na terra. Este tipo de enterramento foi común nos primeiros séculos do Imperio Romano. Por outro lado, atopáronse tumbas de inhumación: co avance do cristianismo, a incineración foi substituída progresivamente pola inhumación, na que os corpos se enterraban directamente no chan ou dentro de estruturas de pedra ou tella.
Os arqueólogos atoparon exemplos de ambas as prácticas nesta necrópole, o que confirma que foi utilizada ao longo de diferentes períodos históricos.
Pezas integrantes da sepultura atopadas no ano 1918 / Boletín da Asociación de Amigos do Castro de Viladonga
A delimitación da necrópole: extensión e achados clave
A área funeraria detectada abarca unha ampla extensión, dende a Muralla de Lugo ata o sur da estación de autobuses, cubrindo unha zona cuxos límites exactos aínda están por determinar. As intervencións arqueolóxicas realizadas ao longo do tempo permiten establecer unha distribución xeográfica dos achados, datando os primeiros rexistros entre os anos 1917 e 1918, dos que se conserva documentación de tumbas durante os traballos de acondicionamento do Campo da Feira.
Nos anos 80 volvéronse a producir intervencións, nesta ocasión durante as obras do aparcadoiro da Praza da Constitución, onde se descubriron numerosas sepulturas e outras estruturas, incluíndo muros e pozos. Os achados máis recentes tiveron lugar nas escavacións levadas a cabo en rúas próximas, como Cidade de Vigo, nas que se detectaron máis enterramentos e materiais arqueolóxicos. Estes descubrimentos reforzan a teoría de que a necrópole romana de Lugo non se limitaba a un espazo concreto, senón que se estendía por un amplo sector da cidade, conectando diferentes puntos funerarios.
Debuxos e notas das pezas expostas no Museo Arqueolóxico de Lugo / Museo Arqueolóxico de Lugo
Elementos funerarios e cultura material
Os restos atopados inclúen non só as estruturas funerarias, senón tamén obxectos asociados aos ritos de enterramento. Entre os elementos máis destacados atopáronse vasillas cerámicas, usadas para depositar as cinzas dos defuntos ou como ofrendas funerarias; cravos e elementos metálicos, posiblemente pertencentes a ataúdes ou estruturas funerarias de madeira que non se conservaron, e estelas funerarias e inscricións, indicios da presenza de lápidas ou marcadores de tumbas, que poderían proporcionar información sobre os individuos enterrados.
O museo municipal de San Roque conserva algúns destes materiais, permitindo un estudo máis detallado da cultura funeraria de Lucus Augusti.
O estudo desta necrópole é fundamental para entender a organización urbanística de Lucus Augusti, xa que as cidades romanas tiñan as súas áreas funerarias situadas fóra dos núcleos habitados, seguindo a tradición de evitar enterramentos dentro das murallas. A disposición da necrópole de Lugo encaixa con este patrón, situándose nos arredores do casco urbano da época.
Ademais, a súa longa continuidade como espazo funerario permite analizar como cambiaron as crenzas e rituais ao longo do tempo, desde os primeiros séculos do Imperio ata a transición ao cristianismo.
Que segredos quedan por descubrir?
A pesar dos avances no estudo da necrópole, moitas preguntas seguen sen resposta. O uso de tecnoloxías como o xeorradar podería axudar a identificar novas estruturas sen necesidade de escavacións invasivas, permitindo unha análise máis detallada antes de futuras intervencións. Os expertos coinciden en que a conservación destes restos é esencial para comprender mellor a historia de Lugo e do mundo romano na Península Ibérica.
