Como foi a primeira monarquía e o pimeiro rei de Galicia

No ano 410 o feble Imperio Romano claudicaba diante das tribos xermánicas dos suevos, vándalos e visigodos . O emperador Honorio viuse na obriga de realizar pactos cos distintos caudillos destes pobos para tentar conservar outras partes do seu imperio. Entre eses caudillos estaba o suevo Hermerico, a quen lle concedía a soberanía, de facto, sobre unha distante provincia imperial: a Gallaecia. Convertíase, desde entón, no primeiro rei de Galicia.

Hermerico foi o monarca dun reino que sería o primeiro na historia da Europa medieval. Duraría 175 anos, ata que o rei visigodo Leovixildo conquistouno e uniuno á antiga Hispania. Con todo Galicia, oficialmente, continuou sendo un reino, cando menos de xeito oficial e administrativo ata 1833.

Ilustración alusiva a Hermerico do libro Os reis de Galicia de Anselmo López Carreira

Os primeiros anos do seu reinado en Galicia son confusos. Algúns autores apuntan que foi un caudillo moi severo coa poboación hispanaromana, outros suliñan que o que pretendía era pacificar un territorio que desde a caída do imperio estaba sumido no caos e no medo. O caso é que, Hermerico, acabaría enfrontouse, indistintamente, a poboadores locais, recelosos do seu novo señor, e a outros pobos bárbaros, como os vándalos asdingos.

Precisamente, os vándalos derrotárono no 419 nos Montes Nerbasos, no Bierzo. Hermerico tivo que pedir axuda ao conde romano Asterio, para poder recuperar o seu territorio. Co apoio de Roma e a decisión do caudillo vándalo Genserico, de marchar cara á Bética, o monarca suevo volveu recuperar o seu territorio.

Pactos con Roma

O asentamento suevo legalizouse mediante un pacto entre Hermerico e o emperador romano Honorio. Inmediatamente iniciouse o enfrontamento coa poboación galaica e galaico-romana. Segundo apuntan algúns autores, cara ao ano 430 Hermerico ordenou arrasar o interior de Gallaecia, aínda que a poboación galaicorromana conseguiu conservar na súa poder as máis poderosas fortalezas.

Precisamente, esta situación de constantes enfrontamentos levou a tentar a consecución dunha paz que foi promovida polo bispo Idacio, que actuou como legado do xeneral romano Aecio, para lograr do monarca suevo un compromiso para o mantemento dos tratados.

No ano 431, o bispo comanda unha embaixada ata as Galias (actual Francia) na procura de Aecio. O motivo é frear a escalada de violencia na que se atopaba Gallaecia despois de que os suevos racharan o pacto de convivencia coa poboación local. Ao ano seguinte, Idacio retorna cun delegado imperial, Censorio. A embaixada semellou tranquilizar as cousas no territorio da Galicia. Finalmente, conseguen a firma dun foedus no ano 433 que non serviu para que se quebrantasen os tratados, os cales houbo que ratificar nos anos 437 e 438.

Tamén no reinado de Hermerico testemúñanse os primeiros enfrontamentos coa xerarquía relixiosa, derivados do nomeamento de cargos eclesiásticos que provocaron disputas entre o monarca suevo e Agrestio, bispo de Lugo. No ano 438, Hermerico, xa na última parte do seu reinado, asociou ao seu fillo Rekhila ao trono debido a unha grave enfermidade que lle acompañou nos últimos anos da súa vida. Á súa morte Rekhila quedou como rei único dos suevos.

Recreación dunha batalla entre suevos e romanos / youtube

Era tan complicada a relación entre suevos e galegos?

Sen embargo, para o historiador Xoán Bernárdez Vilar, nin Hermerico foi un rei cruel cos seus súbditos galegoromanos, nin Idacio un santo. Precisamente, o bispo era un antisuevo consagrado e o reino suevo foi moito máis pacífico do que parece.

De feito, unha fornada de historiadores, entre eles Bernárdez Vilar ou López Carreira, cren que houbo unha simbiose entre os suevos e a poboación local, coa entrada dos galegos no exército xermánico, porque senón non se entendería que acabaran controlando case toda a Península Ibérica no século V.

O propio Orosio suliña nas súas crónicas que os galegos víronse aliviados da presión fiscal dos romanos. A sinatura no 433, do acordo entre suevos e romanos, asinado por Hidacio, en nome dos galaico-romanos, e Balconio de Braga e Sinfosio, no dos suevos, marca, segundo apunta Victoria Armesto, a fin das hostilidades entre suevos e galegos, así como o nacemento do que o propio Hidacio denomina regnum suevorum.

Moeda sueva acuñada na Gallaecia entre o 410 e o 500

Reino galego, xermánico ou romano?

Tampouco os historiadores se poñen de acordo sobre o nacemento real dunha verdadeira monarquía galega. Xosé Filgueira Valverde cría que o Reino dos Suevos foi unha das etapas máis falseadas da nosa historia. Tamén Casimiro Torres sinalaba que, aínda que posuía unhas particularidades étnicas, xeográficas e medioambientais diferenciadas, a Gallaecia dos suevos non deixaba de ser un retallo do Imperio Romano.

Sen embargo, para Anselmo López Carreira o reino suevo foi o primeiro reino de Galicia e arrinca no ano 410, cando os suevos asinaron un pacto (foedus) co emperador romano. Así, asegura que, precisamente, a denominación de Reino de Galicia, remóntase xa ao século VI, cando Gregorio de Tours alude ao “Gallicciense Regnum”, “expresión inequívoca da avanzada fusión das dúas comunidades que habitaban Gallaecia, a galaico-romana e a sueva, derrubadas as barreiras étnicas que impedían a síntese nacional”, apunta.

Pero como era Hermerico?

Segundo Orosio foi un bo gobernante que non permitía que os seus compatriotas vivisen a conta do galaico-romanos; de aí o dito de que enfundaban as espadas e entusiasmábanse cos arados.

Segundo San Isidoro, Hermerico, o primeiro Rei de Galicia, reinaba un pobo barbárico menor, tanto desde o punto de vista demográfico como militar, xa que a súa poboación podíase estimar entre 30.000 e 40.000 persoas.

BIBLIOGRAFÍA

González López, Emilio. A Grandeza e decadencia do reino de Galicia. Editorial Galaxia

López Carreira, A; Fernández Cal, T. Os reis de Galicia. A Nosa Terra. Vigo, 2003

Bernárdez Vilar, Xoán. O comezo da nosa Idade Media. A Gallaecia que se emancipou de Roma, 2003, Toxosoutos

García Nieto, L.A. Historia de España Visigoda. (Madrid, Cátedra: 1989).

Torres Rodríguez, C. El reino de los suevos (Fundación Barrie de la Maza: 1977).

VV.AA. España Visigoda. En Historia de España dirigida por Ramón Menéndez Pidal. Tomo III. (Madrid, Espasa-Calpe: 1985).