O castro de Bexo, a aldea dos asterix galegos
O castro de Bexo é unha fortaleza que se levanta aos pes do río Ulla. Un balcón privilexiado no Concello de Dodro desde o que se pode ollar desde os confíns da ría de Arousa ata os vales da Maía e o val de Herbón. Unhas vistas que fan del un lugar estratéxico desde a Idade de Ferro.
A pesar de que as canteiras levaron parte das súas pedras e de que foi comesto por varios incendios, esta fortaleza segue resistindo os envites do tempo e das calamidades. E é que o castro de Bexo non é un castro calquera. É o castro da xente, do pobo de Bexo, que quere facer del un símbolo, un emblema.
Dá gusto coñecer a esa Galicia activa, persistente, loitadora… Esa Galicia guerrilleira do seu patrimonio. Bexo é a aldea galega do ilustrador Uderzo e Xoán Xosé Vicente o seu Asterix. Un Asterix acompañado por uns galegos irredentos que toman pocións máxicas para manter o seu patrimonio a salvo do esquecemento.
Xoán Xosé Vicente é concelleiro de Unidade Veciñal de Dodro e membro da Comunidade de Montes de Bexo, que é a que está a impulsar a recuperación deste castro da Idade do Ferro, sito xunto ó monte Carboeiro. Con el recorremos este espazo máxico que, a pesar do espolio de pedra que se fixo nel para construír casas en Bexo, Teaio, Burés e Bacariza, aínda conserva frescas as pegadas do que un día foi un gran poboado sobre o Ulla.
“Aquí está o primeiro muro… e alí o segundo… Como ves o camiño actual é artificial. A entrada está do outro lado”, suliña Xoán Xosé que coñece cada milímetro do chan que pisa. Con el entramos no que podería ser un amplisimo antecastro e rematamos na plataforma superior.
Pequenas acrópoles
O castro está rodeado de varios parapetos e foxos que o fan case inexpugnable. E na súa croa hai dous recintos que sobresaen, pequenas acrópoles que, nalgún momento, mesmo puideron chegar a ser pequenos castelos.
De feito, e a pesar da súa adscrición á época galaica-romana, o certo é que o castro de Bexo puido ter certa actividade na etapa alto medieval, cando os viquingos eran os donos e señores das rías e dos ríos galegos. E desde a súa privilexiada posición poderían dar conta da chegada das súas naves pola ría de Arousa, e do seu percorrido polo Ulla ata Iria Flavia.
Pero, polo momento, todo son suposicións. Por iso, a comunidade de montes e os veciños queren coñecer máis sobre o seu monte sagrado, e acaban de iniciar un proxecto para adecentar o castro, estudalo e poñelo en valor. Polo momento, o único que se fixo foi unha primeira limpeza do recinto por parte do concelllo. A segunda fase será unha pequena intervención arqueolóxica que dirixirá o arqueólogo Carlos Otero, do CSIC.
“É un recinto excepcional pola súa privilexiada posición”, suliña Otero que aclara que se realizará unha pequena campaña, probablemente na primavera vindeira, para tentar atopar cronoloxías concretas que dean máis luz sobre a historia do xacemento. Esta intervención centrarase, probablemente, na acrópole máis elevada e fortificada. O punto máis alto do recinto e desde o que se divisan os confíns da ría de Arousa, ata Corrubedo.
“O interesante do xacemento é que, aparentemente, está ben conservado”, apunta. E é que no recinto aínda se poden ver as ubicacións do que puideron ser vivendas e os muros exteriores do castro. De feito, a arqueóloga municipal rexistrou ata 30 posibles vivendas cando se realizou a limpeza do castro.
Primeira campaña
A primeira e tímida campaña do castro de Bexo non será a única. Detrás dela virán máis. Ou iso é o que apunta Xoán Vicente que mesmo avanza a posibilidade de asinar un convenio con Finsa para que, ademais de levar madeira, contribúa a conservar o monte e o patrimonio que atesoura, precisamente, para que sexa un valor de futuro.
Por iso, o castro galego de Uderzo pode recuperar o seu antigo esplendor en sucesivas campañas arqueolóxicas. A idea da comunidade de montes e dos veciños é iniciar un proxecto colectivo e duradeiro no tempo que faga del un emblema para toda a aldea. Un castro que, grazas a súa privilexiada situación, pode constiuirse como un perfecto referente para estudar a evolución da paisaxe histórica de toda a comarca. Niso traballarán Xoán Xosé Vicente, Carlos Otero e todos os que están envoltos no proxecto… Quen sabe, quizais acaben descubrindo, finalmente, o segredo da súa poción máxica.