Así foi a historia da fábrica Massó de Cangas, a máis monumental conserveira galega
A finais da pasada semana coñecíase a nova. Hispania Nostra incluía a histórica factoría conserveira de Massó, na vila de Cangas, na súa Listaxe Vermella do Patrimonio. Facíase polo seu “total abandono” e o seu mal estado de conservación.
Coa súa inclusión na Listaxe a asociación poñía de relevo o inminente perigo de desaparición da histórica factoría. Trátase dun conxunto único en Galicia e que aínda é “un dos exemplos máis notables de arquitectura industrial do século XX en Galicia”.
![](https://historiadegalicia.gal/wp-content/uploads/2020/10/Fábrica-Massó-de-Cangas-foto-Turismo-das-Rías-Baixas-hoxe.jpg)
Fábrica Massó de Cangas / foto Turismo das Rías Baixas hoxe
A gran industria dos Massó
A historia da factoría de Massó de Cangas comeza na veciña vila de Bueu, cando, a comezos do século XIX, o empresario Salvador Massó Palau trasladouse dende Cataluña á vila para pór en marcha unha industria de salgadura. A vila acollería daquela a primeira factoría da familia, transformándose pouco despois nunha das primeiras industrias conserveiras galegas.
Os seus fillos Gaspar, Francisca e Salvador, continuaron coa iniciativa industrial e en 1926 abrirían unha segunda conserveira na vila. A industria non só iríase modernizando na década seguinte, senón que en 1937, en plena Guerra Civil, constrúese unha nova factoría conserveira na veciña localidade de Cangas. Sería o gran referente das industrias da familia e nunha das maiores conserveiras de Europa.
![](https://historiadegalicia.gal/wp-content/uploads/2020/03/MASSÓ-1-1024x576.jpg)
Factoría de Massó en Cangas / foto histórica
A máis monumental conserveira galega
Na orixe a planta de Massó seía tan só unha antiga salgadura ó pé do mar mercada pola familia ó conserveiro Paganini. Empregada na súa orixe como almacén logo sería derrbada para construír no seu lugar a nova gran factoría, un gran complexo duns 16.000 metros cadrados construídos con dúas enormes fachadas mirando ó mar.
Así, a gran fábrica dos Massó sería inaugurada en 1941. Fora proxectada polo enxeñeiro Tomás Bolibar e polo arquitecto Jacobo Esténs Romero. A fábrica amosaba grandes innovacións técnicas como o uso do formigón armado e o aceiro reblonado. Mais destacaba tamén pola súa singular silueta sobre a ría de Vigo, herdeira dunha estética inspirada no modernismo e do racionalismo.
![](https://historiadegalicia.gal/wp-content/uploads/2020/05/Museo-Massó-en-Bueu-museosxuntagal.jpg)
Museo Massó en Bueu / foto museos.xunta.gal
Unha das maiores conserveiras de Europa
A factoría contaba ademais coa última tecnoloxía, entre elas unha cámara frigorífica, unha fábrica de envases, zonas de varadoiros para a reparación dos barcos ou un taller mecánico. Tamén instalacións para a produción de fariñas e aceites de peixe. Contaba ademais con instalacións para as obreiras, maioritariamente mulleres, pensadas para conciliar a vida familiar coa laboral, como gardería, zonas de comedor e duchas.
Ó longo do tempo o conxunto de industrias da familia Massó foise extendendo chegando a ser unha das maiores empresas de derivados do mar e unha das maiores conserveiras de Europa. Entre as súas factorías contaba con dúas grandes baleeiras, unha xunto a este complexo, na Punta Baleeira, a outra en Cee, enfronte ó Monte Pindo. Tan só a conserveira de Massó chegou a ter traballando á vez na década de 1940 preto de 2.000 traballadores.
![](https://historiadegalicia.gal/wp-content/uploads/2020/05/Detalle-do-calendario-Massó-1024x621.jpg)
Traballadoras de Massó, detalle do calendario divulgativo feito en 2020
A decadencia das industrias dos Massó
Mais a prosperidade das industrias Massó, tan activas durante a Guerra Civil e a ditadura, comeza a decaer na década de 1980. Entre outros motivos a moratoria do ano 1985 ratificada por España que prohibía a caza das baleas foi o comezo da fin das industrias dos Massó. A crise afonda na década de 1990 coa norte de Gaspar Massó García e o peche da factoría de Bueu.
Os seus traballadores foron recolocados na fábrica de Cangas. Mais o peche da gran factoría insignia da familia produciríase tan só cinco anos máis tarde, a pesar dos intentos da CIG e de máis dun terzo dos traballadores de reflotala da súa propia man. Remataba así cunha das empresas conserveiras galegas máis importantes do sector tanto nos séculos XIX como no XX.
![](https://historiadegalicia.gal/wp-content/uploads/2020/10/Fábrica-Massó-de-Cangas-foto-Cangas-gal-1024x683.jpg)
Fábrica Massó de Cangas / foto Cangas.gal
Abandonado pola Xunta e por Abanca
Tras o seu peche os terreos da empresa pasaron a mans dunha promotora privada. O proxecto formulaba o seu derrube e a construción dun gran espazo residencial. O proxecto fora asinado polo afamado arquitecto inglés Norman Foster. Mais nunca chegou a executarse grazas a unha contundente contestación veciñal.
Dende aquela a histórica factoría quedou abandonada e en mans de Abanca. Hoxe a fábrica atópase incluída no Catálogo do Patrimonio Cultural Galego, aparece protexida dentro do PXOM e está incluída no Plan Nacional de Patrimonio Industrial. Tamén foi solicitada a súa declaración como Ben de Interese Cultural, aínda á agarda de resposta pola Xunta. Ningunha destas figuras de protección serviu para protexela do estado de ruína e abandono.